http://el-greco-gr.blogspot.gr/
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει. Γ. Σεφέρης

Μετάφραση - Translate

Σάββατο 24 Μαρτίου 2018

ΠΩΣ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΤΟΝ "ΥΜΝΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ"

Ο Dionisis Vitsos 
ΖΑΚΥΝΘΟΣ

ΠΩΣ ΕΓΡΑΨΕ Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ 
ΤΟΝ "ΥΜΝΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ"

«Φίλος μου εις τον οποίον είχα ανακοινώσει την μεγάλην επιθυμίαν μου όπως γνωρίσω τόσον σημαντικόν πρόσωπον, με συνεβούλευσεν εάν είχον την ευτυχίαν να με δεχθή, να του ομιλήσω μόνον περί ποήσεως.
[…] επήγα εις την εξοχικήν του οικίαν όπου έγινα δεκτός και συνωμιλήσαμεν περί των Άγγλων ποιητών, τους οποίους εθαύμαζεν όσον και εγώ. 
[…] την επομένην κατήλθεν επίτηδες εις την πόλιν, όπως μου ανταποδώση την επίσκεψιν. Μου απήγγειλεν ιταλιστί μίαν “Ωδήν διά πρώτην λειτουργίαν”… Ο Σολωμός, ο οποίος είχε παρατηρήσει, ότι μετά την απαγγελίαν είχα μείνει σκεπτικός και σιωπηλός, με ηρώτησε την γνώμην μου. 
"Το ποιητικόν σας τάλαντον’’, του είπα ‘’σας επιφυλάσσει ωραίαν θέσιν εις τον ιταλικόν Παρνασσόν. Αλλ’ αι πρώται θέσεις εν αύτω έχουν ήδη καταληφθεί. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντην του… "
Τη αιτήσει του τότε του εξέθεσα τα της γλώσσης μας και της φιλολογίας μας.
“Δεν ηξεύρω ελληνικά”, μου λέγει. “Πώς μπορώ να γράψω καλά;”. 
Πράγματι, εγνώριζε πολύ ατελώς την κοινήν. 
“Η γλώσσα, του απήντησα, την οποίαν εμάθατε μαζί με το μητρικόν γάλα είναι η ελληνική. Είναι λοιπόν εύκολον να την επαναφέρετε εις την μνήμην σας και, αν συγκατατίθεσθε, θα σας βοηθήσω… Δεν πρόκειται ούτε περί της τόσον κουραστικής φιλολογικής γλώσσης, ούτε περί της τόσον γελοίας μακαρονιστικής, αλλά της μητρικής, της ζωντανής” 
Μία μόλις εβδομάς είχε παρέλθει από την πρώτην συνομιλίαν μας και εξεπλάγην αίφνης ακούων τον Σολωμόν απαγγέλλοντα ποίημά του, γραμμένον εις την ελληνικήν:
Την είδα την ξανθούλα,
την είδα, όταν αργά
εκίνησε η βαρκούλα
να πάει στην ξενιτιά.
Ήτο η πρώτη του ελληνική σύνθεσις. Μόλις το ποίημα αυτό έγινε γνωστόν, όλη η Ζάκυνθος το ετραγουδούσε και ένα βράδυ οι συμπατριώται του μετέβησαν και το έψαλαν κάτω από τα παράθυρά του. Αυτό τον συνεκίνησε πολύ. 
Μετ’ ολίγας ημέρας άρχισε τον “Ύμνον εις την ελευθερίαν”, τον όποιον ετελείωσεν εντός βραχέος χρονικού διαστήματος. Δεν ήτο από τους ανθρώπους, οι οποίοι κατέφευγον εις την γραμματικήν και το λεξικόν. Δεν ανεζήτει τας λέξεις, αλλά με τας ολίγας που εγνώριζεν απέδιδεν ελληνιστί σκέψεις, τας οποίας είχε συλλάβει ιταλιστί».


ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ(1788-1873). «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» 1857

[ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ: Λόγιος, πολιτικός και ιστοριογράφος της Ελληνικής επανάστασης του 1821, Πρώτος πρωθυπουργός του ελεύθερου ελληνικού κράτους, πατέρας του Χαριλάου Τρικούπη.
Ο Σπυρίδων Τρικούπης είχε σπουδάσει στην Αγγλία με έξοδα του κόμητος Γκύλφορντ, πλούσιου και εκκεντρικού άγγλου ευγενή, ο οποίος ήταν ακραία φιλέλληνας. Όταν ο Γκύλφροντ ως άγγλος Αρμοστής στα Επτάνησα αποφάσισε το 1822 να ιδρύσει την Ιόνιον Ακαδημίαν, αρχικά στην Ιθάκη και τελικά στην Κέρκυρα, κάλεσε από το Μεσολόγγι τον Τρικούπη για να του αναθέσει υψηλό αξίωμα στο ίδρυμα. Ο Τρικούπης πήγε στην Κέρκυρα, αλλά ο Γλύλφορντ αργούσε επί μήνες να έλθει από την Αγγλία. Έτσι ο Τρικούπης επωφελήθηκε να κάνει μια βόλτα από την Ζάκυνθο.
Είχε ακούσει στην Κέρκυρα το όνομα του ιδιοφυούς Διονυσίου Σολωμού, που τότε ήταν 25 ετών. Τον ίδιο χρόνο είχε εκδοθεί εκεί μια ποιητική συλλογή του στα ιταλικά. Έτσι στην Ζάκυνθο θέλησε να τον συναντήσει, πράγμα όχι και τόσο εύκολο. Ο Σολωμός περνούσε μια από τις περιόδους της απομόνωσής του και είχε κλειστεί την έπαυλή του στο Ακρωτήρι και δεν ήθελε να δει κανέναν.]
~~~~
«Από την αφήγηση του Τρικούπη βγαίνει η εξήγηση πως ο Σολωμός δεν ήξερε τα περί διαγραμμάτου ελληνικά, την «φιλολογικήν», την «μακαρονιστικήν γλώσσαν». Εγνώριζε όμως την «μητρικήν γλώσσαν». Κι ο Τρικούπης εξηγεί: «Η γλώσσα την οποίαν εμάθατε μαζί με το μητρικόν γάλα, είναι η ελληνική. Είναι λοιπόν εύκολον να την επαναφέρετε εις την μνήμην σας». Όλο δηλαδή το πρόβλημα για το Σολωμό δεν ήτανε να μάθει ελληνικά, παρά να τα επαναφέρει εις την μνήμην του. Και κυρίως να τα γράψει. Τη γλώσσα τη μητρική την ήξερε και γι’ αυτό την έγραφε «χωρίς να καταφεύγει εις την γραμματικήν και το λεξικόν». Και την ήξερε τόσο καλά, ώστε μέσα σε μια βδομάδα μαθημάτων της ελληνικής εσύνθεσε το ποίημα της «Ξανθούλας» και μέσα σ’ ένα μήνα τον «Ύμνον εις την Ελευθερίαν». Αν δεν την ήξερε, δεν θα μπορούσε να την έγραφε τόσο ωραία και τόσο ζωντανά, αλλά και τόσο πλούσια χρωματισμένη, «χωρίς ν’ αναζητεί τας λέξεις»! Και το σπουδαιότερο είναι πως οι στίχοι του έχουνε τόση ποιητικήν υφή, τόση αρμονία και μουσικότητα, που δε θα μπορούσανε να τα έχουν, αν ο ποιητής έγραφε σε ξένη γλώσσα, που δεν ήταν μέσα στο αίμα του. […]
Ολ’ αυτά αποδείχνουν πως ο Σολωμός ήξερε ελληνικά, όπως κάθε άλλος Έλληνας. Δεν ήξερε όμως και δεν μπορούσε να γράψει, αλλά και τη σιχαινότανε, τη γλώσσα των λογίων. Πρέπει λοιπόν να τελειώσει αυτός ο «μύθος» πως δεν ήξερε ελληνικά, μύθος που τον εκμεταλλευτήκανε όσοι δεν καταλαβαίνανε την ανώτερη ποίηση του Σολωμού ή ζηλεύανε τον ποιητή (Βαλαωρίτης) κι όσοι (γλωσσαμύντορες αυτοί) θέλανε να μειώσουνε το μεγάλο πνευματικό κύρος του ποιητή, λέγοντας πως έγραψε στη δημοτική, στη μητρική, στη ζωντανή γλώσσα του λαού, επειδή δεν ήξερε… ελληνικά, «ήτο άπειρος τελέως της ελληνικής γλώσσης». Ενώ, αν «ήτο εγκρατής της ελληνικής γλώσσης», θα έγραφε στην καθαρεύουσα. Ήτανε δηλαδή ένας αποτυχημένος… σοφολογιότατος, επομένως τίποτα!»

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ (1884 -1974) Λογοτέχνης, ποιητής και δημοσιογράφος, "Ο Σολωμός χωρίς μεταφυσική", 1925

Παρασκευή 16 Μαρτίου 2018

Τι μπορεί να κάνει μια βιβλιοθήκη στον 21ο αιώνα;

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, 16 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018

Με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Ex libris: The New York Public Library» του Φρέντερικ Ουάιζμαν, το οποίο προβλήθηκε στις 10 Μαρτίου στο 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Της Ελιάνας Χουρμουζιάδου *
Ως μαθήτρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη μακρινή δεκαετία του 1970, είχα την τύχη να φοιτώ σε σχολείο που διέθετε βιβλιοθήκη, μια δυσεύρετη πολυτέλεια για την Ελλάδα εκείνης της εποχής, όπως και για τη σημερινή. Η σχέση μου με τη βιβλιοθήκη αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει από μόνη της θέμα ενός άλλου κειμένου. Χωρίς τότε να το συνειδητοποιώ απόλυτα, εκεί μέσα αναζήτησα το μέλλον μου. Εκεί απέκτησα επίσης το είδος της γνώσης που εγγράφεται ανεξίτηλα στον σκληρό δίσκο της μνήμης, σε αντίθεση με όσα διδάχτηκα στις σχολικές τάξεις, από τα οποία τα περισσότερα έχουν προ πολλού ξεχαστεί. Με την αποφοίτησή μου όμως από το λύκειο, η επαφή μου με τις βιβλιοθήκες ουσιαστικά τερματίστηκε. Έκτοτε όλα τα βιβλία που διάβασα ήταν αγορασμένα ή, το πολύ, δανεικά από φίλους. Ενώ ήμουν ήδη εξοικειωμένη με το περιβάλλον και τη χρήση, η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε μια καλή δανειστική βιβλιοθήκη είχε εκλείψει, και αυτό δεν άλλαξε καθόλου στο πέρασμα του χρόνου. Αναρωτιέμαι μάλιστα αν κανείς στη χώρα αυτή συνηθίζει να καταφεύγει στις βιβλιοθήκες για σκοπό άλλο πέραν της ακαδημαϊκής μελέτης και έρευνας. Αναρωτιέμαι επίσης κατά πόσον αυτό δείχνει, εκτός από την απουσία της σχετικής καλλιέργειας, μια γενικότερη απαξίωση της προσφοράς του κράτους προς τους πολίτες του, κάτι που ελπίζουμε ότι θα διορθώσει η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη στο ΚΠΙΣΝ. 
Δεν βλέπουμε ράφια φορτωμένα βιβλία, αλλά πρόσωπα που παρακολουθούν τον ομιλητή, ενώ πίσω τους η περιστρεφόμενη πόρτα της εισόδου γυρίζει κάθε τόσο και στον χώρο διαχέεται ο απόηχος βημάτων και φωνών. Όλα αυτά μας προειδοποιούν ότι η βιβλιοθήκη είναι ένας ζωντανός, και κατ’ επέκταση, εξελισσόμενος οργανισμός.
Ex Libris: η Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης
Αυτές είναι κάποιες πρώτες σκέψεις που έκανα βλέποντας τη θηριώδη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης στο ντοκιμαντέρ του Φρέντερικ Ουάιζμαν Ex libris, που προβλήθηκε στο φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, και σύντομα θα διανεμηθεί και στην Αθήνα. Με την εξίσου θηριώδη διάρκεια των 3 ωρών και 17 λεπτών, το ντοκιμαντέρ καλύπτει όλες τις πολυσχιδείς δραστηριότητες της βιβλιοθήκης αυτής, που ιδρύθηκε το 1895 και άρχισε να παίρνει τη σημερινή της μορφή μέσα στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα, όταν εγκαινιάστηκε το κεντρικό της κτίριο στην Πέμπτη Λεωφόρο και ιδρύθηκαν τα πρώτα παραρτήματά της. Αν η διάρκεια του ντοκιμαντέρ είναι μεγάλη, εξίσου εκτεταμένο είναι και το πεδίο των δραστηριοτήτων που εντάσσονται στη λειτουργία της NYPL, όπως είναι το αρκτικόλεξό της. Πέρα από τον δανεισμό ή την επιτόπια μελέτη πνευματικού έργου σε έντυπη ή/και ψηφιακή μορφή, οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν επιπλέον τη φύλαξη συλλογών χειρογράφων και αρχείων, την τήρηση μιας συλλογής εικόνων ταξινομημένων κατά θέμα (π.χ. σκυλιά εν δράσει), συναντήσεις με συγγραφείς και καλλιτέχνες (βλέπουμε μεταξύ άλλων τον Ρίτσαρντ Ντώκινς, τον Έλβις Κοστέλλο και την Πάττι Σμιθ), σεμινάρια και μαθήματα (δωρεάν) για την απόκτηση δεξιοτήτων που η σημερινή εποχή αναγνωρίζει ως αναγκαίες (π.χ. συμπεριφορά κατά τη διάρκεια συνέντευξης για μια θέση εργασίας), λέσχες ανάγνωσης (εξαιρετική η ανταλλαγή απόψεων για τον Έρωτα στα χρόνια της χολέρας), διαλέξεις και συζητήσεις πάνω σε μια κυριολεκτικά απεριόριστη ποικιλία θεμάτων, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, μαθήματα αγγλικών για άτομα τα οποία έχουν άλλη μητρική γλώσσα (εν προκειμένω Κινέζους της Τσάιναταουν), εικαστικές εκθέσεις, συναυλίες και προβολές ταινιών, και πολλά άλλα, που συνολικά απαρτίζουν έναν εντυπωσιακό και διόλου αυτονόητο κατάλογο (είναι δυνατόν να διοργανώνονται ακόμη και μαθήματα γυμναστικής για ηλικιωμένους; Και όμως είναι). Ο Ουάιζμαν δεν θέλει να παραλείψει καμία απολύτως πτυχή του έργου που επιτελείται εδώ.
Πόσα πολλά μπορεί να κάνει μια βιβλιοθήκη
Εκπλήσσεται κανείς βλέποντας πόσα μπορεί να κάνει μια βιβλιοθήκη. Ο Ουάιζμαν μεταφέρει τον θεατή του από τον σχεδιασμό των δράσεων (συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και διαφόρων επιτροπών) μέσω των υποδομών (χώρους, τεχνολογικό εξοπλισμό και εργαζομένους) στην υλοποίηση και το αποτέλεσμα, παραθέτοντας χαρακτηριστικές σκηνές που εικονογραφούν όλες αυτές τις πτυχές και εναλλάσσουν τα θέματά τους χωρίς ποτέ να δημιουργείται η αίσθηση της επανάληψης. Ήδη η πρώτη σκηνή εισάγει τον θεατή δυναμικά στο σύμπαν της βιβλιοθήκης: η κάμερα καταγράφει μια εκδήλωση στον χώρο υποδοχής του κεντρικού κτιρίου, όπου ο Ρίτσαρντ Ντώκινς εξηγεί μεταξύ άλλων γιατί η επιστήμη είναι η ποίηση της πραγματικότητας. Δεν βλέπουμε ράφια φορτωμένα βιβλία, αλλά πρόσωπα που παρακολουθούν τον ομιλητή, ενώ πίσω τους η περιστρεφόμενη πόρτα της εισόδου γυρίζει κάθε τόσο και στον χώρο διαχέεται ο απόηχος βημάτων και φωνών. Όλα αυτά μας προειδοποιούν ότι η βιβλιοθήκη είναι ένας ζωντανός, και κατ’ επέκταση, εξελισσόμενος οργανισμός.
alt
Μια μάθηση που, όπως δείχνει ο Ουάιζμαν, πέρα από τα ηλικιακά όρια διαρρηγνύει τα εισοδηματικά και τα εθνοτικά στεγανά, δηλαδή απευθύνεται κυριολεκτικά στους πάντες, και έχει ως στόχο να βελτιώσει την καθημερινότητά τους.
Περίπου στο μέσον της ταινίας η Φρανσίν Χούμπεν, Ολλανδή αρχιτέκτων με μεγάλη πείρα στον σχεδιασμό βιβλιοθηκών, συνοψίζει ποια οφείλει να είναι η λειτουργία μιας βιβλιοθήκης στον 21ο αιώνα: όχι όπως πολλοί πιστεύουν μια αποθήκη βιβλίων, αλλά ένας τόπος για ανθρώπους που θέλουν να αποκτήσουν γνώση, κάτι που μπορεί να γίνει μέσω των βιβλίων, αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους, και αυτή η μάθηση μπορεί να συνεχίζεται δια βίου και να αφορά όλες τις γενιές. Μια μάθηση που, όπως δείχνει ο Ουάιζμαν, πέρα από τα ηλικιακά όρια διαρρηγνύει τα εισοδηματικά και τα εθνοτικά στεγανά, δηλαδή απευθύνεται κυριολεκτικά στους πάντες, και έχει ως στόχο να βελτιώσει την καθημερινότητά τους. Και αυτή ακριβώς τη διάσταση προσπαθεί να αναδείξει, κινηματογραφώντας εν εκτάσει όλες τις δράσεις στα παραρτήματα των πιο υποβαθμισμένων περιοχών της Νέας Υόρκης: πολλές σκηνές από συναντήσεις και συζητήσεις παραπέμπουν σε μια πρωτότυπη έννοια ομαδικής ψυχοθεραπείας, μέσα από την ενίσχυση των δεσμών αλληλεγγύης στο επίπεδο της κοινότητας και της γειτονιάς. Όλο το προγενέστερο έργο του Ουάιζμαν εστιάζεται άλλωστε σε αυτά τα δύσπεπτα για πολλούς ζητήματα ομάδων που διαβιούν τρόπον τινά στις παρυφές της κοινωνίας (ιδιαίτερα γλαφυρή είναι η συζήτηση σε ένα από τα συμβούλια της βιβλιοθήκης, όπου τα μέλη προσπαθούν να αποφασίσουν πώς θα διαχειριστούν το θέμα των αστέγων: η βιβλιοθήκη είναι βέβαια ανοιχτή ακόμη και σε αυτούς, αλλά ακριβώς επειδή είναι ανοιχτή σε όλους πρέπει να εξασφαλίζεται η λειτουργικότητα της για κάθε χρήστη, συνεπώς δεν μπορεί να γίνει χώρος για να κοιμάται κανείς! Ή όπως το θέτει ένας από τους συμμετέχοντες στη συνεδρίαση, το πρόβλημα είναι «πώς θα δεχτούμε ταυτόχρονα ανθρώπους που δεν θέλουν να είναι μαζί, και πώς όλο αυτό θα γίνει με σεβασμό»).
Βιβλιοθήκες κοινωνικά δίκαιες
Η NYPL έχει δημιουργηθεί με βάση μια εκπαιδευτική παράδοση αιώνων, με ρίζες ασφαλώς στη γηραιά Ευρώπη, στην οποία έχει ενσωματωθεί η πείρα των πρόσφατων δεκαετιών όσον αφορά τη διαχείριση βιβλιοθηκών στη νεότερη εποχή.
Η εικόνα που αναδύεται σταδιακά μέσα από τα 197 λεπτά του ντοκιμαντέρ είναι μια βιβλιοθήκη που προσπαθεί να καταλάβει ποιες είναι οι ζωτικές πνευματικές και, γιατί όχι, ψυχολογικές ανάγκες των ανθρώπων που ζουν στη γεωγραφική περιοχή γύρω από αυτήν, και να τις ικανοποιήσει, ιδίως από τη στιγμή που πρόκειται για ευάλωτα κοινωνικά στρώματα, μειονότητες και ΑΜΕΑ. Κοινωνική ευαισθησία είναι ο όρος που αποτελεί κοινό παρονομαστή όλων αυτών των δραστηριοτήτων. Σε μια σκηνή, για παράδειγμα, παρακολουθούμε μια ηχογράφηση απαγγελίας (Ναμπόκοφ) για την παραγωγή ενός audiobook, που προορίζεται για χρήστες με προβλήματα όρασης. Τον ίδιο, ευρύτατο είναι η αλήθεια, στόχο υπηρετεί η εξειδίκευση των ερευνητικών τμημάτων της βιβλιοθήκης, παραδείγματος χάριν το κέντρο για τη μελέτη της μαύρης κουλτούρας (Schomburg Center for the Study of Black Culture) ή το κέντρο για τις παραστατικές τέχνες στο Lincoln Center. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρώτος ρόλος μιας βιβλιοθήκης παύει να είναι παιδευτικός. Η NYPL έχει δημιουργηθεί με βάση μια εκπαιδευτική παράδοση αιώνων, με ρίζες ασφαλώς στη γηραιά Ευρώπη, στην οποία έχει ενσωματωθεί η πείρα των πρόσφατων δεκαετιών όσον αφορά τη διαχείριση βιβλιοθηκών στη νεότερη εποχή. Δεν υποκαθιστά το σχολείο και το πανεπιστήμιο, αλλά αναμφισβήτητα τα ενισχύει εκεί όπου υστερούν. Ιδίως οι δραστηριότητες που απευθύνονται σε παιδιά τοποθετούν στο επίκεντρο το δικαίωμα στην εξατομικευμένη μάθηση, αυτό που ο μαθητής στερείται στο σχολείο, στο πρώτο και κρίσιμο στάδιο της εκπαίδευσής του. Ενθάρρυνση της προσωπικής έκφρασης και πρωτοτυπίας χωρίς βαθμολογία και εξετάσεις, έξω από τον στενό κορσέ μιας εκπαίδευσης στο ίδιο καλούπι για όλους: ποιο παιδί θα έλεγε όχι και ποιος ενήλικας θα παρέβλεπε το όφελος;
alt
Eκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Η βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης κερδίζει το παιχνίδι χάρη σε τρία βασικά χαρακτηριστικά της. Πρώτον η χρηματοδότησή της βασίζεται εξίσου στο δημόσιο χρήμα (εν προκειμένω από τον Δήμο της Νέας Υόρκης) και σε ιδιωτικές πηγές, χορηγούς και δωρητές. Ο συνδυασμός των δύο έχει καθοριστική σημασία για τις δράσεις που θα προγραμματίσει κάθε χρόνο. Δεύτερον είναι η ύπαρξη παραρτημάτων σε όλη την πόλη της Νέας Υόρκης (92 σήμερα, συμπεριλαμβανομένων των 4 εξειδικευμένων ερευνητικών κέντρων), γεγονός που σχεδόν δεν χρειάζεται να αναλυθεί περισσότερο, τόσο αυτονόητη είναι η σημασία του (συνοψιζόμενη για εμάς στη λέξη αποκέντρωση, που όταν αποσυνδέεται από την κακοδιαχείριση παύει να προκαλεί αμφιθυμία). 
Τρίτον, η αναμενόμενη πρωτοκαθεδρία της ψηφιακής τεχνολογίας: όχι μόνο ως ψηφιακού περιεχομένου προς δανεισμό, αλλά και ως ηλεκτρονικού εξοπλισμού, η χρήση του οποίου παρέχεται στους χώρους της βιβλιοθήκης αλλά και έξω από αυτούς (έκπληξη η συζήτηση του συμβουλίου για την παροχή –από τη βιβλιοθήκη– ευρυζωνικής σύνδεσης σε νοικοκυριά που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να την αποκτήσουν). Άλλωστε είναι ήδη σαφές ότι τα ψηφιακά μέσα και οι αντίστοιχες χρήσεις κερδίζουν έδαφος με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Μέσα στο 2015, «η κυκλοφορία ηλεκτρονικών βιβλίων αυξήθηκε κατά 300%», δηλώνει ένα μέλος συμβουλίου της βιβλιοθήκης σε μια συζήτηση σχετικά με τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε να οριστεί η πολιτική του ιδρύματος και να προετοιμαστεί το κατάλληλο νομικό και οικονομικό πλαίσιο δεδομένης αυτής της αύξησης.
Βιβλιοθήκες βαθιά ανθρώπινες
Το ντοκιμαντέρ του Ουάιζμαν συγκινεί δείχνοντας πόσο βαθιά ανθρώπινος μπορεί να είναι ο θεσμός μιας δημόσιας βιβλιοθήκης, πόσο ευέλικτος και ανοιχτός, όταν απευθύνεται σε μια ραγδαία μεταβαλλόμενη και αεικίνητη κοινωνία, όπως τείνουν να γίνουν οι δυτικές, τουλάχιστον, κοινωνίες.
Το ντοκιμαντέρ του Ουάιζμαν συγκινεί δείχνοντας πόσο βαθιά ανθρώπινος μπορεί να είναι ο θεσμός μιας δημόσιας βιβλιοθήκης, πόσο ευέλικτος και ανοιχτός, όταν απευθύνεται σε μια ραγδαία μεταβαλλόμενη και αεικίνητη κοινωνία, όπως τείνουν να γίνουν οι δυτικές, τουλάχιστον, κοινωνίες. Μια ένσταση που θα μπορούσε να διατυπωθεί είναι ότι η οπτική γωνία της ταινίας παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην πλευρά της βιβλιοθήκης, της διοίκησης, των εργαζομένων και των δραστηριοτήτων της, χωρίς να τονίζεται αντίστοιχα η μαρτυρία του χρήστη, η απτή απόδειξη της χρησιμότητας ενός τέτοιου πλαισίου. Ενδεχομένως όμως η διείσδυση και ο αντίκτυπος αυτού του πλήθους των δράσεων συνάγονται από την κοινή λογική: οι δράσεις θα σταματούσαν αν δεν είχαν την αναμενόμενη ανταπόκριση και αποδοχή, οι χρηματοδότες θα μετέφεραν αλλού τους πόρους που διαθέτουν (ας μην ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε σε ένα προπύργιο του πιο σκληρού καπιταλισμού). Ίσως ακόμα να θεωρείται υπεραρκετή η συζήτηση στο παράρτημα του Χάρλεμ, όπου ένας άντρας περιγράφει την επίδραση που είχε στη ζωή του η επαφή με τη βιβλιοθήκη: ήταν ανειδίκευτος, άνεργος, δεν υπήρχαν χρήματα για να φοιτήσει, όπως ήθελε, σε σχολή κινηματογράφου, κι επιπλέον έπρεπε να φροντίζει τα παιδιά του. Όλα τα σχετικά με τη δουλειά του τα έμαθε μέσα και χάρη στη βιβλιοθήκη. Μια άλλη πιθανή ένσταση είναι ότι λείπει η γλώσσα των αριθμών: δεν δηλώνεται η έκταση της βιβλιοθήκης και χρειάζεται να ανατρέξει κανείς αλλού (δηλαδή στον διαδικτυακό παντογνώστη) για να πληροφορηθεί, παραδείγματος χάριν, πόσα είναι σήμερα τα παραρτήματά της. Πόσοι τόμοι, πόσοι εργαζόμενοι, πόσοι επισκέπτες/χρήστες τον χρόνο: αυτό, σε πληροφοριακό επίπεδο, δεν είναι στείρα αριθμολαγνεία. Και πάλι όμως, είναι αυτός ο στόχος του Ουάιζμαν; Η γλώσσα των αριθμών του είναι μάλλον ξένη, ενώ στο κέντρο του προβληματισμού του παραμένει σταθερά ο άνθρωπος και οι πτυχές της ανθρώπινης ζωής που δεν υποτάσσονται σε κατηγορίες και αριθμούς. Ίσως για τον ίδιο λόγο δεν παραθέτει τα ονόματα των ομιλητών. Η επιλογή των προσώπων που εμφανίζονται έχει γίνει με κριτήριο τη συνεισφορά καθενός εξ αυτών στην υλοποίηση του οράματος της βιβλιοθήκης, και από την άποψη αυτή συνιστούν μια συλλογική οντότητα.
alt
O Frederick Wiseman

Φωτογραφία: Erik Madigan Heck ©
Χρειαζόμαστε άραγε αυτό το μοντέλο βιβλιοθήκης με δεδομένη όλη την πολιτιστική δραστηριότητα που εκπορεύεται από ιδιωτικούς φορείς; Ενισχύεται η πνευματική ζωή μιας χώρας με παρουσιάσεις ή απαγγελίες συγγραφέων, λόγου χάρη, με προβολές, συναυλίες και σεμινάρια, απλώς επειδή πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα ενός επίσημου θεσμού όπως μια εθνική βιβλιοθήκη; Σίγουρα όλες οι δράσεις αυτού του είδους στοχεύουν στη γενικότερη καλλιέργεια του πληθυσμού και υπό αυτή την έννοια καμία δεν μπορεί να θεωρηθεί περιττή, πολύ περισσότερο όταν είναι συστηματική, δωρεάν και σε προσιτή ακτίνα. altΕπιπλέον όμως αυτό που αναμφίβολα ενισχύεται είναι το αίσθημα κοινότητας μεταξύ μελών της κοινωνίας και επίσημων θεσμών, αλλά και η εμπιστοσύνη των πρώτων προς τους φορείς που φέρουν στην επωνυμία τους τον χαρακτηρισμό του «εθνικού». Μια σχέση ανταποδοτικότητας με έγκυρη σφραγίδα, ένα επίδομα αισιοδοξίας που πολλοί έχουν ανάγκη ως αντίβαρο των κοινωνικών ανισοτήτων. Ένας θεσμός στον οποίο τα προϊόντα του πνεύματος συγκλίνουν χωρίς να ελέγχονται και να κατευθύνονται από αυτόν, για να διοχετευθούν ξανά σε ολοένα περισσότερους αποδέκτες, δίχως εκπτώσεις και διακρίσεις: αυτό είναι ένα μείζον ζητούμενο στη σημερινή εποχή, όπου η γνώση μοιάζει να επιφυλάσσεται όλο και πιο συχνά πλέον σε όσους έχουν τα οικονομικά μέσα για να την αποκτήσουν.
ΚΠΙΣΝ: Το στοίχημα της 
νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης
Βλέποντάς τα όλα αυτά υπό τη σκιά των πρόσφατων εγκαινίων του ΚΠΙΣΝ, αναρωτιέται κανείς σε ποιο βαθμό μπορούν να χρησιμεύσουν ως παράδειγμα. Σε μια χώρα με τόσο φτωχή βιβλιοφιλική παράδοση και ασθενή κοινωνική συνείδηση μπορεί άραγε να πετύχει ένας τέτοιος θεσμός, αν υποθέσουμε ότι γινόταν μια απόπειρα προς αυτή την κατεύθυνση; Ακόμα και οι λέσχες ανάγνωσης, που ξεκίνησαν με τόσο ενθουσιασμό στη χώρα μας, εν συνεχεία μαράθηκαν. Αλλά πιθανότατα η παράδοση είναι φτωχή και η συνείδηση ασθενής επειδή ακριβώς ποτέ μέχρι τώρα δεν έγινε προσπάθεια να εδραιωθεί ένας θεσμός τόσο πολυσχιδής, ευέλικτος, και εντέλει –ελπίζουμε– αποτελεσματικός. Επειδή μείναμε, εν ολίγοις, στη βιβλιοθήκη-αποθήκη βιβλίων. Αν η (επαρκής και όχι εκ των ενόντων) προσφορά είχε προηγηθεί της ζήτησης, ίσως τα πράγματα να ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά. 
* Η ΕΛΙΑΝΑ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.
___________

Δευτέρα 5 Μαρτίου 2018

ΟΙ ΠΡΟΣΕΛΗΝΟΙ ΑΡΚΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΣΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ!!


George Karpouzos 
Αρκαδία Μαγική.



ΟΙ ΠΡΟΣΕΛΗΝΟΙ ΑΡΚΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΜΗ ΣΤΗΝ ΑΡΚΑΔΙΑ!!!

Οι κάτοικοι της χώρας των Αρκούδων δεν ήταν γεωργοί. Οι Αρκάδες, όσοι δεν ζούσαν από το κυνήγι, ήταν βοσκοί. Στη χιονισμένη κορυφή της Κυλλήνης ο ουρανός αγγίζει τη γή, εκεί ο Θεός Δίας γονιμοποίησε τη Νύμφη Μαία. Γιός του Δία και της Μαίας ήταν ο Κυλλήνιος Ερμής.

Στην ουσία ο Ερμής είναι πανδεχής αρκαδικός Θεός, όμως στις ιδέες περί αυτού το σημαντικότερο είναι τα χαρακτηριστικά που καθορίστηκαν από την καθημερινή ζωή των Αρκάδων. Ακριβώς γι΄άυτό ο Ερμής είναι Θεός προστάτης της ποιμενικής ζωής. 
Ο Ερμής προστατεύει τους βοσκούς και τους φέρνει πίσω τα παραστατημένα πρόβατα ωσάν Ερμής Κριοφόρος.
Στην λατρεία του Ερμή στην Αρκαδία βλέπουμε πως οι Αρκάδες για να "ενισχύσουν" τον προστάτη Θεό τους, έπλασαν τον ύμνο για το πώς ο Ερμής ενώ ήταν ακόμη βρέφος, απήγαγε με επιτυχία από τον Απόλλωνα ολόκληρο κοπάδι βουβαλιών. Έτσι ο Νόμιος Απόλλωνας κλονίστηκε παντελώς.
Οι αοιδοί στην Αρκαδία συνόδευαν τα άσματά τους με ηχείο το καβούκι της κούφιας χελώνας(χέλυς). Αυτό το μουσικό όργανο έγινε δώρο του ίδιου του Ερμή που κατ΄αυτόν τον τρόπο πέτυχε και σε αυτήν την περίπτωση να 
νικήσει τον Απόλλωνα.

Ο Ερμής χάρισε στους ανθρώπους την τέχνη να προσαρμόζονται οι λέξεις και οι σκέψεις στη μουσική. Γι'αυτό και η τέχνη της "εξήγησης"(ερμηνεύειν) πήρε απο τον Θεό το όνομά της, ενώ ο ίδιος ο Ερμής ως δωρητής και προστάτης του λόγου πήρε το τιμητικό επίθετο Λόγιος.
Αυτή ήταν η φροντίδα του Ερμή πρός τον άνθρωπο εν ζωή. Στην Αρκαδία όμως υπό την επίδραση του πάνω και του κάτω κόσμου, έγινε κάτι ανεπανάληπτο. Ο Ερμής έγινε Ψυχοπομπός. Κατείχε τη χρυσή ράβδο, που ανάγκαζε τις ψυχές να τον ακολουθούν εκεί που κρύβεται η Στύγα, εκεί που φεύγουν τα νερά της Στυμφαλίας λίμνης. 
Η Αρκαδία ως ορεινή χώρα δεν μπορούσε να αναθρέψει όλα τα παιδιά της. Έτσι τα έστελνε έξω, σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Έτσι οι Αρκάδες άρχισαν να προσεύχονται στον Ερμή τουςγια να τους συνοδεύει ευνοϊκά στις οδοιπορίες τους.
Η χρυσή ράβδος του Θεού έγινε σύμβολο των ταξιδιών και του εμπορίου και κράτησε μέχρι σήμερα τη σημασία αυτή.
Για τους πιο πετυχημένους Αρκάδες κυκλοφορούσαν ολόκληροι κύκλοι Θρύλων.

Ο ένας ήταν ο υιός του Ερμή, ο πιο φημισμένος κλέπτης του αρχαίου κόσμου, ο Αυτόλυκος. Ο Όμηρος λέει για αυτόν:
"όλους τους ανθρώπους ξεπέρασε στην τέχνη να κλέβει και να δίνει ψεύτικους όρκους, τους οποίους του συγχωρούσε ο Ερμής..." 
Επίσης γνωρίζουμε σήμερα πως ο Αυτόλυκος απέκτησε την αντάξια σύντροφο της ζωής του, στο πρόσωπο της Μήστρας (από το μήδομαι, μεταμορφώνομαι).
Ο άλλος ευνοούμενος του Ερμή, είναι ο Οδυσσέας, ο βασιλιάς της Ιθάκης. Ιδρυτής της πόλης του Φενεού, η οποία πόλη γειτονεύει με το βουνό Κυλλήνη και την Στυμφαλία λίμνη. Γι΄αυτό τον προστετεύει ο Ερμής στην "Οδύσσεια", γι΄αυτό η μητέρα του, η Αντίκλεια, λέγεται η κόρη του Αυτόλυκου, γι΄αυτό και η κατάβασή του στον Κάτω Κόσμο, σύμφωνα με τον Αισχύλο, έλαβε χώρα στην καταβόθρα της Στυμφαλίας λίμνης. 
Ο Όμηρος τοποθετεί την κατάβαση του Οδυσσέα πέρα από τον Ωκεανό, στη χώρα των Κιμμερίων, αλλά η εθνολογία μας εξηγεί, ότι αυτή η δοξασία είναι μεταγενέστερη και έχει την αιτία της στη γέννηση του εθίμου της καύσης των θνητών αντί της πρωταρχικής ταφής των.
Ο Αισχύλος βέβαια αναφέρει για την κατάβαση του Οδυσσέα στην Αρκαδία και ότι οι κάτοικοι της Στυμφαλίας λίμνης τον μετέφεραν στήν άλλη πλευρά της, πρός τη σιωπηλή σπηλιά. Οι κάτοικοι αυτοί αποτελούσαν τον χορό της αισχύλειας τραγωδίας, οι Ψυχαγωγοί.

Οι Αρκάδες λάτρευαν τον Ερμή ως γενάρχη τους. Το περίεργο είναι ότι σε οποιονδήποτε τόπο τους Θεούς τους θεωρούσαν γενάρχες των διάσημων οικογενειών, αλλά το περιστατικό μια ολόκληρη φυλή, όπως στην προκειμένη περίπτωση, να θεωρεί τον Θεό Ερμή, γενάρχη της αποτελεί ίσως ένα μοναδικό φαινόμενο. Συνήθως οι θνητοί προέρχονται από την γη, άρα η ερμητική κοσμογονία των Αρκάδων διαφέρει από την πανελλήνια και βλέπουμε ότι ο Ερμής ήταν γενάρχης του λαού του, δηλαδή της ανθρωπότητας, επειδή στις κοσμογονίες οι έννοιες αυτές συμπίπτουν μεταξύ τους.
Ήδη προ πολλού οι υπόλοιποι Έλληνες αναφέρονταν στους Αρκάδες με την προσωνυμία "Προσέληνοι". Αυτό είχε ως αφορμή "μια ιστορία ότι οι Αρκάδες ζούσαν στις ερήμους τους την εποχή πρίν τη γέννηση του φεγγαριού".
Βέβαια στην ασυνήθιστη δοξασία να ερμηνευτεί διαφορετικά η λέξη "Προσέληνοι", στάθηκε είτε η ονομασία της αρκαδικής φυλής των "Σεληνιτών", είτε το όνομα του βασιλέα Προσελήνου, είτε ότι νίκησαν κάποιους εχθρούς τους πρίν από την ανατολή του φεγγαριού.
Η πρώτη κυριολεκτική ερμηνεία της λέξης "Προσέληνοι", επιβεβαιώθηκε όταν ο Αυστριακός ερευνητής Reitzenstein δημοσίευσε στο φυλλάδιο "Zwei religionsgeschichtliche Fragen", ένα απόσπασμα της κοσμογονίας των Αρκάδων.

Ακολουθεί η μετάφραση του κειμένου.
Το απόσπασμα αρχίζει με τη γέννηση του Ερμή από τον Δία:
Και του όρισε ένα μερίδιο της πολύμορφης δύναμής του, εκείνος ο βλαστός είναι ο Ερμής, ο πρόγονός μου. Και μάλιστα τον διέταξε να δημιουργήσει τον πανέμορφο κόσμο. Του έδωσε και τη χρυσή ράβδο, που επιβάλλει την τάξη και είναι σοφή μητέρα της κάθε ωφέλιμης τέχνης. Μαζί της πήγε ο γιός του Δία να εκτελεί την κάθε βούληση του πατέρα του, ενώ εκείνος κάθισε στα ύψη και χαιρόταν βλέποντας τα έργα του ένδοξου γιού του. Και εκείνος, κοιτάζοντας τη θαυμάσια τετράζυγη μορφή, έκλεισε τα μάτια του εξαιτίας της υπερβολικής λάμψης.
Αφού ανέλαβε σιγά σιγά την όρασή του, είπε το λόγο: "Ακούστε με,παιδιά του αιθέρα, ο ίδιος ο Δίας, ο πανίσχυρος πατέρας μου, διατάζει τα στοιχεία να πάψουν την παλαιότερη έριδά τους. Υπακούστε, λοιπόν τη Θεία διαταγή και να έχετε εφεξής καλύτερο συναπάντημα. Θα κάνω για εσάς αμοιβαία φιλία και επιθυμία για να συνυπάρχετε μεταξύ σας σε καλύτερη μοίρα." Έτσι είπε και άγγιξε με τη χρυσή ράβδο του τα στοιχεία και αμέσως τα κατέλαβε η ατάραχη γαλήνη. 
Τα στοιχεία σταμάτησαν τις πολυμερείς ανμίξεις τους και το καθένα τους στάθηκε στον κατάλληλο χώρο, ενώ η σκορπισμένη μαρμαρυγή μαζεύτηκε μέσα στον ενιαίο αιθέρα, συμφιλιώθηκαν όλα ξεχνώντας την αιώνια διχόνοια τους. Έληξε η παντοτινή έχθρα και ο γιός του Θεού που γέννησε τα πάντα ως πρώτο τον αστραφτερό αιθέρα, τη θαυμάσια κατοικία του φωτός, με τον εξαναγκασμό να περιστρέφεται ακατάπαυστα μέσα στον ανείπωτο στρόβιλο, στρογγύλεψε τον ουρανό που κόσμησε με επτά ζώνες, στις οποίες στάθηκαν επτά Ηγεμόνες των άστρων. Και αυτοί γύρισαν τ΄άστρα βρισκόμενοι ο ένας κάτω από τον άλλον, περιπλανούμενοι δίπλα δίπλα, ώστε άναβαν παντού τ΄άστρα στο ευρύχωρο στερέωμα. Στη μέση στερέωσε αυτός με άσειστα δεσμά την γη, έστερψε πρός τον καυτό νότο και τον παγερό βορρά το λοξό δρόμο του ακίνητου και σιωπηλού άξονα και η θορυβώδης θάλασσα που έζωσε γύρω γύρω την ξερή γη. Η μαινόμενη και αχαλίνωτη που έβαλε ανάμεσα στα δύο μισά του κόσμου, εσωτερικό κόλπο που από τη δύση μέχρι τα πέρατα της ανατολής απλώθηκε και χάραξε πλατιές ακρογιαλιές, τα νερά πολυπλανώμενων κυμάτων διαχύθηκαν γύρω από την γη αδελφή, ενώ οι δύο πόλοι σφίγγουν τον άξονα...
Συνεχίζω το απόσπασμα που αναφέρει σχετικές πληροφορίες για την κοσμική γέννηση της Αρκαδίας:
"Δεν υπήρχε ακόμα ο κύκλος του Ήλιου, ούτε η Σελήνη τίναζε τα ηνία των βοδιών που σέρνουν τα πόδια τους. Έρεε μόνο η νύχτα ακατάπαυστα, χωρίς ημέρα, λάμποντας με λεπτές ακτίνες των άστρων. Με τούτα κατά νου πήγαινε ο Ερμής μέσα στον χλωμό αέρα, αλλά όχι μόνος, αφού δίπλα του ήταν και ο καλός του γιός ο Λόγος, κοσμημένος με ευκίνητες φτερούγες, πάντα αληθής, με την αγνή πειθώ στα χείλη που δεν λένε ψέματα, γοργός αγγελιοφόρος του καθαρού νοήματος του πατέρα του.
Μαζί του κατεβαίνει στη γη ο Ερμής, ο ρυθμιστής του σύμπαντος. Μαζί του περνάει όλη τη γη κοιτάζοντας την προσεκτικά, για να βρεί τόπο όπου θα κτίσει την Πόλη, γεμάτη άφθονα δώρα, η οποία μετά την ίδρυσή της θα είναι αντάξια να δεκτεί το ανθρώπινο γένος στα λαμπρά τείχη της.
Αλλά δεν κατηύθυνε την πορεία του ο Ερμής πρός τις παγερές 'Αρκτους ψάχνοντας τη μοιραία γη, αφού εκεί-το ήξερε- βαθύς αέρας τυλίγει τη γη με το βαρύ σκέπασμά του, βεβαρημένος με χιόνια, χτυπημένος από θύελλες,ήξερε ότι το χώμα εκεί είναι άγονο, σκεπασμένο με παγερή πάχνη και ανίκανο να τρέφει το ανθρώπινο γένος. Ούτε πρός νότο κατηύθυνε την πορεία του, στις πυρπολημένες άκρες της γης ψάχνοντας για ωραίο τόπο, αφού ήξερε ότι στερημένο από τα νερά δεν γεννά ούτε τα χόρτα, ούτε τα ζώα το χώμα του. Ότι βροχερά σύννεφα δεν στέφουν εκεί τα άδεια ύψη, ότι πάνω από τους όγκους των βράχων, πάνω από τις ξηρές άμμους ασάλευτος απλώνεται ο καυτός αέρας που δεν γνωρίζει δροσερό ίσκιο.
" Άρα οι δύο ήπειροι, σκέφτηκε, υπάρχουν στον κόσμο μας-η μια είναι γεμάτη πάγους, η άλλη-άκρατης ζέστης. Η μια γειτονεύει με την 'Αρκτο, η άλλη-με καυτή φωτιά, καμία απ΄αυτές δεν είναι ικανή να δεκτεί το γένος πολυάριθμων ανθρώπων. Στη μέση όμως υπάρχει ένα νησί που τώρα το σκέπασαν τα βουνά, που αφού θ΄ανοίξουν, θα δεκτούν πόλεις και χωριά των θνητών, θα δεκτούν και τις ζωοδότρες ροές των ποταμών που είναι παιδιά του Ωκεανού."
Αυτά τα βουνά τα χάρισε στις νύμφες, που εξουσιάζουν τις βοσκές και μετά άγγιξε το πιό ψηλό απ΄αυτά με τη ράβδο του. Από το φαράγγι ξεπήδηξε ο Λάδωνας, την καρποφόρα ιλύ του αμέσως η Αρκαδία την έκρυψε στα σπλάχνα της και μετά, όταν ήρθε η ώρα χάρισε στον κόσμο την πανέμορφη κόρη της, τη Δάφνη...."

"ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΚΟΜΑ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΟΥΤΕ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ...", όταν δημιουργήθηκε το ανθρώπινο γένος; 
Άραγε αυτό το γένος ήταν πραγματικά ΠΡΟΣΕΛΗΝΟ και την αρχαία ειρωνεία πρέπει να την ερμηνεύσουμε κυριολεκτικά ;
Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πότε χώρισε από τον Αρκαδικό Ερμή ο άλλος Ερμής, που με το όνομα Κάδμος ή Καδμίλος έγινε φυλετικός ήρωας των Θηβαίων και κυρίαρχος των λεγόμενων Καβείριων μυστηρίων, όμως η ταύτιση του Ερμή με τον Κάδμο παρατηρήθηκε ήδη προ πολλού.
Η λέξις Κάδμος ετυμολογικά ταυτίζεται με το Κόσμος (από το Κόδ-μος) σημαίνει το σύμπαν η τάξη. 
Σύμφωνα με τον μύθο ο Ερμής-Κάδμος=Κόσμος, γίνεται σύζυγος της Αρμονίας, της κόρης του Άρη. Στην παραπάνω κοσμογονία, υπάρχει η αναφορά όπου η αρμονία γεννήθηκε από την πρωταρχική έχθρα και ενώθηκε με τον Κόσμο.
Ποιός είναι όμως ο Λόγος που περιγράφεται στην κοσμογονία των Αρκάδων, καθώς και στην μετέπειτα Γέννηση της χριστιανικής θρησκείας;
"Εν αρχή ήτο ο Λόγος και ο Λόγος ήτο παρά τω Θεώ και ο Θεός ήτο ο Λόγος. Ούτος ήτο εν αρχή παρά τω Θεώ. Πάντα δι΄αυτού έγειναν και χωρίς αυτού δεν έγεινεν ουδέ εν το οποίον έγεινεν..." και παρακάτω: "Και ο Λόγος έγεινε σάρξ και κατώκησε μεταξύ ημών, πλήρης χάριτος και αληθείας..."
Ο Λόγος ήταν ακόμη πιο παλιά εμφανές στοιχείο της ελληνικής και μάλιστα της στωικής κοσμοθεωρίας. Σύμφωνα με την αρκαδική μυθολογία ο Ερμής υπήρχε ως πατέρας του Λόγου, της γλώσσας, αλλά ο Ερμής ήταν και πατέρας του Πάνα. Άραγε ο Πάνας είναι η γλώσσα, ο Λόγος;
Ο Πλάτων στο διάλογο "Κρατύλος" κεφάλαιο 14 αναφέρει στη συνομιλία του Σωκράτη με τον Ερμογένη:
"Και το ότι ο Παν, ο υιός του Ερμή, είναι διφυής οφείλεται σε ειδικό λόγο, φίλτατέ μου."
και συνεχίζει ο Σωκράτης:
"Ξέρεις πως ο Λόγος εκφράζει το παν, συνεχώς περιστρέφει και περιστρέφεται (αει πολεί) και είναι δύο ειδών, αληθινός και ψεύτικος; Το αληθινό, λοιπόν, μέρος του είναι λείον και Θείον και κατοικεί επάνω ανάμεσα στους Θεούς, ενώ το ψεύτικο μένει κάτω και είναι τραχύ και τραγικόν (από το τράγος). Επειδή γύρω από αυτόν, τον τραγικό βίο, δηλαδή, βρίσκονται οι περισσότεροι μύθοι και τα ψέματα. Ώστε σωστά ο Λόγος, που φανερώνει το παν και συνεχώς περιφέρεται (αεί πολών) και ονομάζεται Παν αιπόλος (γιδοβοσκός) είναι διφυής (με διπλή φύση) γιός του Ερμή, όντας από επάνω λείος (άτριχος) και από κάτω τραχύς (τριχωτός) και όμοιος με τράγο. Και αν στα αλήθεια ο Παν είναι υιός του Ερμή, είναι Λόγος ή αδερφός του Λόγου. Και ακθόλου παράξενο δεν είναι ότι τα αδέρφια μοιάζουν μεταξύ τους..." (Μετάφραση Ι. Κούχτσογλου, σελ.14-15)

Παρ΄ όλο που στην Κοσμογονία των Αρκάδων δεν σώθηκε το σχετικό χωρίο, το βρίσκουμε όμως σε παλιά ερμητικά κείμενα, όπως στον "Ποιμάνδρη" Ερμού Τρισμέγιστου κεφάλαιο 10.
"Και αμέσως μετά ξεπήδησε ο Θεϊκός Λόγος στην περιοχή της καθαρής φυσικής δημιουργίας και ενώθηκε με το Δημιουργικό Νου, επειδή ήταν ομοούσιος προς αυτόν..." 
--> 
Έτσι λοιπόν σιγά σιγά η πρωταρχική μυθολογική αντίληψη καθαρίζεται από την τραγίσια σάρκα της και μεταμορφώνεται σε μεταφυσική και κοσμογονική έννοια. Ο Πάνας των βοσκών της Αρκαδίας, ο Πάνας Λόγος του Πλάτωνα, ο φτερωτός Λόγος της Αρκαδικής Κοσμογονίας, ο Λόγος του Ποιμάνδρη και τελικά ο απόλυτος Λόγος του Friedrich Hegel.
Και ο Ιωάννης της χριστιανικής Θρησκείας; Αυτός βρίσκεται πέραν από την ανιούσα της εξέλιξης του Λόγου.
"Και ο Λόγος έγεινε σάρξ και κατώκησε μεταξύ ημών, πλήρης χάριτος και αληθείας". Με αυτά τα λόγια ο χριστιανισμός έδειξε στον ανταγωνιστή του το δρόμο της επιστροφής. Αυτός που τα εκφώνησε, προκήρυξε το θάνατο του μεγάλου Πάνα.

_________
Πηγές:"Ποιμάνδρης", Hermes und Hermeneutik, Υγινός "Αστρονομία", Ζελίνσκι "Ερμής ο Τρισμέγιστος"